Klik op de afbeelding voor vergrote weergave met beschrijvende tekst
Variabel kristalkopje (Didymium squamulosum)
Didymium squamulosum (Variabel kristalkopje)
Belangrijkste kenmerken: korte, witte of bleke, kalkhoudende steeltjes en witte, holle columella.
Sporangia in groepen, soms met plasmodiocarpen of versmolten sporangia, gesteeld tot zittend.
Steel soms opgenomen in umbilicus, lijkt dan zittend. Tot 1,5 mm hoog. Wit of lichtgrijs.
Hypothallus schijfvormig, klein, bleek okerkleurig, vliezig, soms kalkhoudend.
Steel gegroefd, wit of licht oker, kalkhoudend, 3x diameter van kleine sporangia, even lang als diameter van grote sporangia.
Peridium vliezig, kleurloos, bepoederd met kristalsterren die groter zijn dan de sporen, of met kristallijne schubjes of plaatjes, of aaneengesloten, al dan niet gerimpelde kalklaag. Vruchtlichaam opent meestal in platen.
Columella halfbolvormig tot schijfvormig, met witte kalk, hol. 1/4 tot 1/3 van totale diameter in beslag nemend.
Capillitium variabel, draden al dan niet dichotoom vertakt, al dan niet verbonden tot net, dik of dun, min of meer recht of golvend, met of zonder donkere verdikkingen, kleurloos tot donker purperbruin.
Sporen in massa donkerbruin, bij doorvallend licht purperbruin, 9-12 mu, bezet met stekeltjes of wratjes, soms in groepjes, soms met donkere lijnen langs toekomstige kiemspleet.
?Plasmodium kleurloos, wit of bruin.
Op dood blad, stro e.d en composthopen. Zeer algemeen.
In de minituin 230723
Het duurt lang voordat er iets gebeurt in het bakje met takjes, verzameld in een abelenbosje vlak achter de zeereep.
Als er dan een plasmodium verschijnt, kruipt het tegen de wand van het bakje. Kennelijk is de drogere wand aantrekkelijker dan de natte takjes. Daarna is ook het onderliggende keukenpapier geliefder dan de takjes. Lastig fotograferen, als je het proces niet wilt verstoren.
Op de rand een blaadje in het bakje verschijnen na een paar dagen ook enkele exemplaren, bijna zittend tegen de bladrand en mooi in vakjes verdeeld.
De exemplaren op de wand hebben het moeilijk en rijpen niet mooi uit. Het duurt uiteindelijk tot 10 september tot er een exemplaar zo goed gerijpt is dat het peridium netjes openbreekt en de columella zichtbaar wordt. De witte (holle) columella is een belangrijk kenmerk.
Belangrijkste kenmerken: korte, witte of bleke, kalkhoudende steeltjes en witte, holle columella.
Sporangia in groepen, soms met plasmodiocarpen of versmolten sporangia, gesteeld tot zittend.
Steel soms opgenomen in umbilicus, lijkt dan zittend. Tot 1,5 mm hoog. Wit of lichtgrijs.
Hypothallus schijfvormig, klein, bleek okerkleurig, vliezig, soms kalkhoudend.
Steel gegroefd, wit of licht oker, kalkhoudend, 3x diameter van kleine sporangia, even lang als diameter van grote sporangia.
Peridium vliezig, kleurloos, bepoederd met kristalsterren die groter zijn dan de sporen, of met kristallijne schubjes of plaatjes, of aaneengesloten, al dan niet gerimpelde kalklaag. Vruchtlichaam opent meestal in platen.
Columella halfbolvormig tot schijfvormig, met witte kalk, hol. 1/4 tot 1/3 van totale diameter in beslag nemend.
Capillitium variabel, draden al dan niet dichotoom vertakt, al dan niet verbonden tot net, dik of dun, min of meer recht of golvend, met of zonder donkere verdikkingen, kleurloos tot donker purperbruin.
Sporen in massa donkerbruin, bij doorvallend licht purperbruin, 9-12 mu, bezet met stekeltjes of wratjes, soms in groepjes, soms met donkere lijnen langs toekomstige kiemspleet.
?Plasmodium kleurloos, wit of bruin.
Op dood blad, stro e.d en composthopen. Zeer algemeen.
In de minituin 230723
Het duurt lang voordat er iets gebeurt in het bakje met takjes, verzameld in een abelenbosje vlak achter de zeereep.
Als er dan een plasmodium verschijnt, kruipt het tegen de wand van het bakje. Kennelijk is de drogere wand aantrekkelijker dan de natte takjes. Daarna is ook het onderliggende keukenpapier geliefder dan de takjes. Lastig fotograferen, als je het proces niet wilt verstoren.
Op de rand een blaadje in het bakje verschijnen na een paar dagen ook enkele exemplaren, bijna zittend tegen de bladrand en mooi in vakjes verdeeld.
De exemplaren op de wand hebben het moeilijk en rijpen niet mooi uit. Het duurt uiteindelijk tot 10 september tot er een exemplaar zo goed gerijpt is dat het peridium netjes openbreekt en de columella zichtbaar wordt. De witte (holle) columella is een belangrijk kenmerk.
Kenmerken van het geslacht Kristalkopje (Didymium) waartoe Variabel kristalkopje behoort.
Didymium (Kristalkopje)
Vruchtlichamen zittend of gesteeld.
Peridium vliezig met een laag kalkkristallen of uit kalkkristallen samengestelde schubben of plaatjes. Soms vertoont de schaal slechts op het breukvlak een kristallijne structuur of de schaal is bestoven met losse kristallen.
Vaak is er een columella of een kalkafzetting aan de voet van het peridium (bij zittende soorten). Er kan ook een pseudocolumella zijn in de vorm van een dikke, basale peridiale plaat met kalk. *
De capillitiumdraden zijn vertakt, soms onderling verbonden, ze hebben soms ook kleine verdikkingen.
Sporen in massa donkerbruin.
Kristalkopjes worden veel gevonden op hyacintbollen die binnenshuis in bakjes tot bloei gebracht worden (Kijk op exoten, april 2019 NMV). Alle in Nederland voorkomende soorten werden gevonden.
Michel Poulin onderscheidt in zijn studie " Étude sur la terminologie des columelles de Myxomycètes " meerdere, kenmerkende steeluiteinden bij vooral Didymium.
Kort samengevat komt het op het volgende neer:
Columella bij Didymium
Echte columella - steel loopt door tot in het sporangium. Bij zittende sporangia is de steel geheel verborgen in het vruchtlichaam.
Basale columella - uitsteeksel van de steel aan de voet van de sporocyste. De vorm is variabel. De columella dringt niet door tot in het vruchtlichaam. Bij zittende sporangia is deze columella vaak gevuld met kalk. Bij sommige gesteelde sporangia is het soms lastig om te onderscheiden of het peridium de top van de steel gekromd bedekt (basale columella) of dat de steel doordringt tot in het vruchtlichaam (echte columella).
Didymium kent 2 speciale soorten basale columella.
Secundaire columella - uitsteeksel aan de steeltop gevormd door een opeenhoping van kalkkristallen, afkomstig van het peridium. Het uitsteeksel is gescheiden van het bovenste deel door een dun vliesje waar de draden van het capillitium aan bevestigd zijn. Als de steel kalkrijk is, is de secundaire columella niet te onderscheiden. Je zou van een pseudocolumella kunnen spreken.
Hypocolumella - bij sterk gekromde vruchtlichamen is de steel bedekt door het peridium dat aan de binnenzijde bekleed is met een laag kalkkristallen. Deze structuur lijkt op de bovengenoemde basale columella. Deze columella komt voor bij soorten met een schijfvormig vruchtlichaam dat rond de steeltop gebold is.
Didymium (Kristalkopje)
Vruchtlichamen zittend of gesteeld.
Peridium vliezig met een laag kalkkristallen of uit kalkkristallen samengestelde schubben of plaatjes. Soms vertoont de schaal slechts op het breukvlak een kristallijne structuur of de schaal is bestoven met losse kristallen.
Vaak is er een columella of een kalkafzetting aan de voet van het peridium (bij zittende soorten). Er kan ook een pseudocolumella zijn in de vorm van een dikke, basale peridiale plaat met kalk. *
De capillitiumdraden zijn vertakt, soms onderling verbonden, ze hebben soms ook kleine verdikkingen.
Sporen in massa donkerbruin.
Kristalkopjes worden veel gevonden op hyacintbollen die binnenshuis in bakjes tot bloei gebracht worden (Kijk op exoten, april 2019 NMV). Alle in Nederland voorkomende soorten werden gevonden.
Michel Poulin onderscheidt in zijn studie " Étude sur la terminologie des columelles de Myxomycètes " meerdere, kenmerkende steeluiteinden bij vooral Didymium.
Kort samengevat komt het op het volgende neer:
Columella bij Didymium
Echte columella - steel loopt door tot in het sporangium. Bij zittende sporangia is de steel geheel verborgen in het vruchtlichaam.
Basale columella - uitsteeksel van de steel aan de voet van de sporocyste. De vorm is variabel. De columella dringt niet door tot in het vruchtlichaam. Bij zittende sporangia is deze columella vaak gevuld met kalk. Bij sommige gesteelde sporangia is het soms lastig om te onderscheiden of het peridium de top van de steel gekromd bedekt (basale columella) of dat de steel doordringt tot in het vruchtlichaam (echte columella).
Didymium kent 2 speciale soorten basale columella.
Secundaire columella - uitsteeksel aan de steeltop gevormd door een opeenhoping van kalkkristallen, afkomstig van het peridium. Het uitsteeksel is gescheiden van het bovenste deel door een dun vliesje waar de draden van het capillitium aan bevestigd zijn. Als de steel kalkrijk is, is de secundaire columella niet te onderscheiden. Je zou van een pseudocolumella kunnen spreken.
Hypocolumella - bij sterk gekromde vruchtlichamen is de steel bedekt door het peridium dat aan de binnenzijde bekleed is met een laag kalkkristallen. Deze structuur lijkt op de bovengenoemde basale columella. Deze columella komt voor bij soorten met een schijfvormig vruchtlichaam dat rond de steeltop gebold is.
| familie | Didymiaceae (Didymiaceae) |
| info familie | Orde Physarales De familie omvat de volgende geslachten: - Diderma - Didymium - Lepidoderma - Mucilago - Trabooksia Vruchtlichamen in de vorm van aethalia, sporangia of plasmodiocarpen. Vruchtlichamen kalkhoudend, kalk in de vorm van ronde, amorfe korreltjes of in de vorm van kristallen. Capillitium zonder kalk, draadvormig, vertakt of onvertakt of tot een netwerk verbonden. Sporenmassa donkerbruin. |
| naam | variabel_kristalkopje (Didymium squamulosum) |
| waar | dood hout, stro en composthopen, zeer algemeen |
| - | |
| kleur vruchtlichaam | wit tot lichtgrijs - gesteeld of zittend |
| - | |
| sporen | 9-12 mu, bezet met stekeltjes en wratjes, soms met donkere breuklijnen |